Posted on 22 maja 2015.
Przytoczmy na wstępie fragment wypowiedzi (dalej zwana Wypowiedzią) Sekretarza Miasta Żywiec:
„Art. 7 Konstytucji RP stanowi: „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. Obodowa komisja wyborcza jak każdy organ państwa może działać wyłącznie w granicach przewidzianych przepisami prawa.”
Mając szczególnie na uwadze ten przytoczony fragment wypowiedzi, przyjrzyjmy się ponownie sprawie kwestionowanego przez urzędników miasta Żywiec, prawa członków obwodowych komisji wyborczych do parafowania każdej strony protokołu głosowania sporządzonego przy użyciu systemu informatycznego. Przyjrzyjmy się także prawu urzędników jednostek samorządowych do wydawania wytycznych lub pouczeń dla obwodowych komisji wyborczych.
Obwodowe komisje wyborcze wykonują swoje zadania w oparciu o przepisy prawa kodeksu wyborczego i rozporządzeń wydanych na podstawie Kodeksu wyborczego, a także w oparciu o uchwały Państwowej Komisji Wyborczej. Przepis art. 75 § 5 Kodeksu Wyborczego określa obowiązek podpisania protokołu głosowania przez członków komisji obecnych, przy jego sporządzaniu. Nie określa ani prawa, ani obowiązku do parafowania poszczególnych stron protokołu. W świetle rozumowania zastosowanego przez Sekretarza Miasta Żywiec, Państwowa Komisja Wyborcza wskazując obowiązek parafowania wszystkich stron protokołu głosowania wykroczyłaby poza granicę prawa – oczywiście tak nie jest. Parafowanie stron jest normą ogólną, zabezpieczającą integralność podpisywanych dokumentów, parafowania jest wyrazem należytej staranności w zabezpieczeniu każdego dokumentu.
Zastosowana przez Sekretarza Miasta Żywiec argumentacja przeciw możliwości parafowania przez członków protokołu z głosowania z powołaniem się na przepis pkt. 71 ppkt.2 Uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych dotyczących zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzenia głosowania utworzonych w kraju w wyborach ( dalej zwana Uchwałą), jest wyrwana z jej kontekstu i kontekstu innych uchwał państwowej Komisji Wyborczej. Przepisy Uchwały rzeczywiście nie zobowiązują członków obwodowych komisji wyborczych do parafowania stron protokołu wyborczego, w przypadku sporządzania go w systemie informatycznym, jednak pod warunkiem, że stosowanie tego systemu zostało zarządzone przez Państwową Komisję Wyborczą. Zgodnie z pkt. 68 Uchwały protokół sporządza się w systemie informatycznym, zatwierdzonym do użytku, a jeśli Państwowa Komisja Wyborcza nie zarządziła stosowania systemu informatycznego protokół sporządza się ręcznie. Skoro Państwowa Komisja Wyborcza nie zarządziła dotychczas stosowania systemu informatycznego, natomiast w uchwale z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie dopuszczenia możliwości wykorzystania techniki elektronicznej w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 r. oraz określenia warunków i sposobu jej wykorzystania, dopuściła możliwość stosowania tego systemu do wsparcia w przygotowaniu protokołu głosowania, to oznacza, że „protokół sporządza się ręcznie”. Pojęcie „ręcznego sporządzenia protokołu” z użyciem narzędzi informatycznych brzmi dość paradoksalnie, dlatego dla wyjaśnienia trzeba przywołać uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 marca 2015 roku w sprawie wytycznych dla okręgowych komisji wyborczych dotyczących przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 roku. W pkt. 7 w procedurze obowiązującej w przypadku nie zarządzenia stosowania systemu informatycznego stwierdza się: „sporządza się protokół zbiorczych wyników głosowania „ręcznie”, sumując dane z protokołów głosowania sporządzonych przez obwodowe komisje wyborcze. Dopuszczalne jest użycie w tym celu dostępnych narzędzi informatycznych”. Analogiczne zastosowanie takiego rozumienia w odniesieniu do sporządzania protokołu przez obwodowe komisje wyborcze oznacza, że wymóg „ręcznego sporządzania protokołu” przez obwodowe komisje wyborcze nie oznacza wykluczenia możliwości używania dostępnych narzędzi informatycznych. Skoro tak, to mogą używać również dostarczonego systemu informatycznego przez PKW, zgodnie z możliwością jego stosowania, potwierdzoną Uchwałą Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie dopuszczenia możliwości wykorzystania techniki elektronicznej w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 r. oraz określenia warunków i sposobu jej wykorzystania.
Z kolei w uchwale Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 marca 2015 roku w sprawie wytycznych dla okręgowych komisji wyborczych dotyczących przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 roku warto zwrócić uwagę na regulacje pkt. 3. W tym punkcie, w sytuacji nie zarządzenia przez PKW stosowania systemu informatycznego, regulacje nakładają obowiązek na pełnomocnika okręgowej komisji wyborczej sprawdzenia poprawności formalnej protokołu m.in. sprawdzenia „czy są parafy wszystkich członków komisji obecnych przy sporządzaniu protokołu na każdej-poza strona z podpisami-stronie protokołu ”. Z tej regulacji Państwowej Komisji Wyborczej wynika wręcz nie prawo, a obowiązek do parafowania wszystkich stron protokołu przez członków obwodowej komisji wyborczej. Z Wypowiedzi Sekretarza urzędu Miasta wynika, że tych regulacji nie zna, pomimo że, bezpośrednio dotyczą pracowników urzędu, którzy mogą być pełnomocnikami, którzy mają obowiązek dokonywania sprawdzenia parafowania stron protokołu.
Urzędnicy Miasta niewątpliwie wykazali, że znają Wytyczne dla obwodowych komisji wyborczych tylko, dlaczego wyłącznie w zakresie obowiązków obwodowych komisji wyborczych. Dlaczego Urząd Miasta nie zna innych regulacji, m.in. regulacji pkt. 17 Uchwały i nie miał wątpliwości w związku wykonywaniem zadań przez swoich pracowników, że dotyczą one tylko przypadku zarządzenia przez Państwową Komisje Wyborczą stosowania systemu informatycznego? Kolejne pytanie brzmi, jakie przepisy uprawniły urzędników do przebywania w lokalu wyborczym podczas sporządzania protokołu? Kodeks Wyborczy wymienia poza członkami komisji tylko mężów zaufania komitetów wyborczych i międzynarodowych obserwatorów. Państwowa Komisja Wyborcza dopuściła możliwość przebywania w lokalu wyborczym również informatyków gminnych, jednak tylko w przypadku zarządzenia stosowania systemu. Jednak i w tym przypadku w świetle rozumowania przyjętego w Wypowiedzi, należałoby uznać, że Państwowa Komisja Wyborcza naruszyła prawo.
Obwodowe Komisje Wyborcze są niezależnymi organami wyborczymi, nadzór nad nimi jest ściśle określony – w żadnym zakresie nie jest w nim przewidziany udział pracowników jednostek samorządowych. Skoro tak, to nawet ustne wytyczne kierowane przez urzędników Miasta Żywiec należy uznać za przekroczenie uprawnień funkcjonariusza publicznego.
Autor: Teresa Rogalska